مخاطرات و استثناهای حذف مرحله گازگیر مواد پلاستیک

در صنعت تولید و بازیافت پلاستیک، مرحله گازگیر (Devolatilization) فرآیندی حیاتی برای خروج گازها، رطوبت و مواد فرار از پلیمرها است.

اما با توجه به هزینه‌های تجهیزات و مصرف انرژی، این سوال مطرح می‌شود که آیا می‌توان مرحله گازگیر مواد پلاستیک را حذف کرد؟ در این مقاله جامع، مخاطرات، تبعات و استثناهای حذف این مرحله را بررسی می‌کنیم.

مرحله گازگیر پلاستیک چیست و چرا اهمیت دارد؟

گازگیر فرآیندی است که در طی آن مواد فرار (VOCs)، رطوبت، هوای محبوس و محصولات جانبی تجزیه از پلیمر مذاب خارج می‌شوند. این فرآیند معمولاً در اکسترودرهای دو مارپیچ، راکتورهای شیمیایی یا دستگاه‌های ویژه گازگیر انجام می‌شود.

اهمیت این مرحله در موارد زیر خلاصه می‌شود:

- بهبود کیفیت محصول نهایی: حباب‌های هوا و گاز باعث کاهش استحکام مکانیکی و ظاهری نامناسب می‌شوند.

- افزایش ایمنی: برخی گازهای محبوس شده ممکن است قابل اشتعال یا سمی باشند.

- پایداری فرآیند: وجود گاز در مذاب باعث نوسان فشار و جریان غیریکنواخت می‌شود.

- رعایت استانداردهای زیست‌محیطی: کاهش انتشار ترکیبات آلی فرار (VOCs) به محیط زیست.

مخاطرات حذف مرحله گازگیر پلاستیک

۱. کاهش کیفیت محصول (کیفیت سطح و خواص مکانیکی) حذف گازگیر منجر به ایجاد حباب، ترک‌های میکروسکوپی و سطح ناهموار در محصول نهایی می‌شود. این نقص‌ها به ویژه در تولید فیلم‌های پلاستیکی، ورق‌ها و محصولات تزریقی دقیق غیرقابل پذیرش است.

۲. کاهش عملکرد و طول عمر محصول حباب‌های باقی‌مانده نقاط تمرکز تنش ایجاد کرده و باعث کاهش مقاومت در برابر ضربه، خستگی و شکست زودرس محصول می‌شوند.

۳. مشکلات فرآیندی در تولید نوسان فشار در دی‌ها و قالب‌ها کاهش ظرفیت تولید به دلیل محدودیت در سرعت اکسترود افزایش دفعات توقف خط برای تمیزکاری

۴. مسائل ایمنی و زیست‌محیطی انباشت گازهای قابل اشتعال و خطر انفجار انتشار مواد فرار در محیط کار و طبیعت عدم رعایت مقرراتی مانند REACH و استانداردهای OSHA ۵. محدودیت در بازیافت مواد در بازیافت پلاستیک‌ها، مرحله گازگیر برای خروج آلاینده‌ها، باقیمانده‌های غذایی و محصولات تخریب پلیمر ضروری است. حذف آن باعث کاهش کیفیت مواد بازیافتی می‌شود.

استثناها: چه زمانی می‌توان گازگیر را حذف یا کاهش داد؟ با وجود مخاطرات فوق، در شرایط خاصی می‌توان نیاز به گازگیر کامل را کاهش داد:

۱. پلیمرهای با جذب رطوبت بسیار پایین پلیمرهایی مانند پلی‌پروپیلن (PP) و پلی‌اتیلن (PE) جاذب رطوبت کمی هستند. اگر این مواد در شرایط کنترل‌شاده رطوبت ذخیره شده باشند، ممکن است نیاز به گازگیر کاهش یابد.

۲. فرآیندهای با مدت زمان اقامت طولانی در برخی سیستم‌های راکتور با زمان ماندگاری طولانی، گازها فرصت خروج طبیعی پیدا می‌کنند.

۳. محصولات با کاربرد غیرحساس برای تولید موقت محصولاتی با کاربردهای غیرمهم مانند پایه گلدان، علائم موقتی یا برخی قطعات داخلی که استحکام بالایی نیاز ندارند.

۴. سیستم‌های خلأ در قالب‌گیری تزریقی در برخی فرآیندهای قالب‌گیری تزریقی پیشرفته، سیستم خلأ در خود قالب تا حدی مشکلات گاز را برطرف می‌کند.

۵. استفاده از مواد خشک‌کن پیشرفته اگر سیستم خشک‌کن مواد اولیه بسیار کارآمد باشد و رطوبت را به زیر ۰.۰۱٪ برساند، نیاز به گازگیر کاهش می‌یابد.

جایگزین‌های احتمالی برای گازگیر سنتی به جای حذف کامل مرحله گازگیر، می‌توان راهکارهای جایگزین را در نظر گرفت:

1-گازگیر مکانیکی ساده‌تر: استفاده از بخش گازگیر با طراحی بهینه که هزینه و انرژی کمتری مصرف کند.

2-مواد افزودنی جاذب رطوبت: استفاده از مستربچ‌های جاذب رطوبت در فرمولاسیون.

3-سیستم‌های خلأ مینیاتوری: نصب سیستم‌های خلأ کوچک در نقاط بحرانی خط تولید.

4-بهینه‌سازی پارامترهای فرآیند: تنظیم دقیق دما، فشار و سرعت برای تسهیل خروج گازها.

نتیجه‌گیری: آیا حذف مرحله گازگیر توصیه می‌شود؟

به طور کلی، حذف کامل مرحله گازگیر در تولید صنعتی پلاستیک توصیه نمی‌شود. مخاطرات کیفی، ایمنی و زیست‌محیطی این کار معمولاً بسیار بیشتر از صرفه‌جویی اقتصادی آن است.

با این حال، با ارزیابی دقیق عوامل زیر می‌توان نیاز به گازگیر را به حداقل رساند:

1-نوع پلیمر و میزان حساسیت آن به رطوبت

2-کاربرد نهایی محصول و استانداردهای کیفی مورد نیاز

3-شرایط نگهداری و ذخیره‌سازی مواد اولیه پلاستیک

4-مقررات زیست‌محیطی و ایمنی applicable

توصیه نهایی این است که به جای حذف کامل، به بهینه‌سازی فرآیند گازگیری با استفاده از تکنولوژی‌های مدرن و مدیریت هوشمند منابع توجه شود. این رویکرد ضمن حفظ کیفیت محصول، کارایی فرآیند را افزایش داده و مصرف انرژی را کاهش می‌دهد.

تصاویر مرتبط